PSP Zębowice

   Rok szkolny 2010/2011 został przez Kuratorium Oświaty w Opolu ogłoszo­ny '"Rokiem Powstań Śląskich". To szczególny czas, żeby poświęcić nieco więcej uwagi wy­darzeniom, które miały miejsce na Górnym Śląsku w latach 1919-1921. Nadchodzący rok to obchody 90 rocznicy wybuchu trzeciego powstania śląskiego. Już dziś trwają dyskusje i spory na ten temat. Jednak w dalszym ciągu mało osób wie cokolwiek na temat tego, co stało się na początku XX wieku na Górnym Śląsku. Temat powstań śląskich budzi wiele kontrowersji, istnieją też stereotypy, które niełatwo jest zmienić. Problem przynależności Górnego Śląska nasilił się po zakończeniu I wojny światowej. Za­bezpieczeniem interesów państwowych był traktat wersalski. Projekt traktatu opracowały. Wielka Brytania, Francja, Japonia, Włochy i Stany Zjednoczone. Obrady rozpoczęto w Pa­ryżu w dniu 18 stycznia 1919 r. Pokonane państwa nie zostały dopuszczone do negocjacji. Prezydent Stanów Zjednoczonych Wodorow Thomas Wilson wytyczając nowe granice po­wojennej Europy kierował się regułą samostanowienia narodów. Podział Górnego Śląska miał wiele wymiarów. Jednym z nich była trudna powojenna sytuacja gospodarcza Niemiec. Oba­wiano się, że odebranie tego regionu spowoduje brak środków do wypłacenia narzuconych odszkodowań. Rada Najwyższa w celu omówienia przynależności Górnego Śląska spotkała się trzy razy. Ostatecznym rozwiązaniem okazał się plebiscyt, który zaproponowany został przez Wilsona. Uzgodniono, że teren będzie do tego czasu pod kontrolą     Międzysojuszniczej Komisji. Problemy Niemiec po pierwszej wojnie światowej i echa rewolucji listopado­wej w Rosji zmieniły tor narodowych kwestii na Górnym Śląsku. Ożywienie mas społecznych spowodowało niespotykaną dotąd, na taką skalę społeczny ferment. Skierowany został przeciwko rządom klas posiadających, które wykorzystywały   położenie chłopa wychowywanego od szeregu pokoleń w atmosferze niezwyciężalności Niemiec.

   Granice obszaru plebiscytowego określone zostały przez artykuł 88 traktatu wersalskiego. Mieszkańcy tego terenu musieli za pomocą głosowania opowiedzieć się za stroną niemiecką lub polską. Plebiscyt odbył się w niedzielę 20 marca 1921 r. Warunki, w jakich przebiegał stawiały stronę polską w bardzo niekorzystnej sytuacji. Wszechobecny nacisk niemieckiej administracji sprawiał, że ludność w obawie oddawała głosy na Niemcy. W powiecie oleskim swój głos oddało 35008 uprawnionych. Za Polską opowiedziało się 11147 osób, za Niemcami 2861 osób. Sprawa podziału Górnego Śląska po plebiscycie leżała w rakach Rady Najwyżs­zej opierającej się na pracy Międzysojuszniczej Komisji, która urzędowała w Opolu. Społeczeństwo Górnośląskie parło do powstania, natomiast rząd polski negatywnie odnosił się do tej propozycji. Mimo to strona polska, jak i strona niemiecka przygotowywały się do zbrojnego odebrania Górnego Śląska. W wyniku zaistniałej sytuacji z 2 na 3 maja 1921 r. wybuchło trzecie powstanie śląskie. Jedną z kluczowych ról w tym powstaniu odegrał rejon Zębowic. Na ten temat będzie można przeczytać już w następnym numerze gazetki szkolnej. Gorąco zapraszam do lektury.

opracowała: Aleksandra Dylka

 Walki powstańcze w Zębowicach upamiętniają:
- Pomnik przed Gimnazjum
- Pamiątkowy głaz przed Urzędem Gminy
- Tablica pamiątkowa na szkole

 zdjęcia z odsłonięcia pomnika

 sylwetki powstańców 

 III POWSTANIE ŚLĄSKIE – WALKI W REJONIE ZĘBOWIC


BITWA POD ZĘBOWICAMI DZIELIŁA SIĘ NA DWA ETAPY:

I okres - od 5 do 25 maja 1921 r.
   Powstańcy opanowali Dobrodzień i wyszli na rubież Myślina-Zębowice-Wysoka. Na froncie zębowickim prowadzono żywą działalność rozpoznawczą, w trakcie której obydwie strony używały pociągów pancernych. 20 maja Niemcy uderzyli na Prusków, a 21 maja na Zębowice (zdobyli dworzec, lecz wsi nie opanowali). Interwencja pociągu pancernego „Nowak” zmusiła Niemców do opuszczenia dworca. 22 maja Niemcy bez powodzenia atakowali trzykrotnie dworzec w Zębowicach i Prusków. 25 maja ponownie zaatakowali dworzec i mimo zaciekłego oporu powstańców zdołali go zdobyć. Interwencja pociągu pancernego „Zygmunt Powstaniec” okazała się nie w pełni udana. Dopiero wieczorna akcja pociągu „Nowak” z działem „Wanda” doprowadziła do odzyskania dworca przez powstańców. W tym dniu przybył z Myśliny do Zębowic, przeprowadzający inspekcje frontu, dyktator powstania Wojciech Korfanty. Przemawiał on do powstańców na placu przed zamkiem w Zębowicach, gdzie mieściła się kwatera powstańcza.

II okres - od 26 maja do 16 czerwca 1921 r.
   Obydwie strony wyczerpane walkami przegrupowały siły. 5 czerwca Niemcy uderzyli z rejonu Borowian, Nowej Wsi, Malinowa, Pruskowa zdobywając znowu dworzec. Następnego dnia powstańcy przy wsparciu pociągu pancernego „Zygmunt Powstaniec” zdołali otoczyć Niemców w Malinowie. Napotkali jednak silny ogień nieprzyjaciela, który zmusił ich do odwrotu

W dniu 8 czerwca dowódca grupy „Północ”, Ignacy Nowak –pseudonim „Neugebauer”, wydał rozkaz wycofania powstańców na uzgodnioną linię demarkacyjną. Między walczące strony miały wejść wojska koalicyjne. Niemcy skorzystali z okazji i postanowili zając Zębowice. O godzinie 7 rano wprowadzili swoje tabory na drogę z Radawia do Nowej Wsi pozorując je jako tabory koalicyjne, a następnie uderzyli na Zębowice z trzech stron.

W następnych dniach rozpoczęły się przegrupowania sił powstańczych w związku z przygotowanym rozejmem, co Niemcy wykorzystali w dniu 11 czerwca do jeszcze jednego natarcia na Zębowice. W trakcie walk powstańcy utracili wieś, gdyż na skutek zniszczenia przez Niemców torów kolejowych w rejonie Borowian, uniemożliwiona została interwencja pociągów pancernych. Powstańcy wycofali się do lasu, między Zębowicami i Szemrowicami. W następnych dniach Niemcy ostrzelali Kadłub Wolny.

14 czerwca oddziały powstańcze wycofały się do Dobrodzienia, a na teren gminy powinny wkroczyć oddziały alianckie. Tak się jednak nie stało, wkroczyły oddziały niemieckie rozpoczynając prześladowania miejscowej ludności. Na wieść o tym batalion oleski, przy wsparciu batalionu „Młota”, zaatakował w godzinach wieczornych Niemców we wsi. Zaskoczenie było całkowite, Niemcy poniesli duże straty. Bitwa trwała do późnych godzin nocnych. Przeciwnik ściągnął z Kluczborka batalion „Hindenburg”. W tej sytuacji powstańcy musieli się wycofać. Wcześniej wysadzili skrzydło zamku i wieżę. Był to odwet za podstęp jakiego użyli Niemcy, pozorując 8 czerwca tabory koalicyjne.

    Walki pod Zębowicami były sukcesem powstańców. Działania zbrojne na froncie północnym były w istocie „walką o szyny”. Chodziło o odcięcie Niemcom drogi z północy do okręgu przemysłowego. Tak też było w przypadku Zębowic, które leżą na trasie Kluczbork-Fosowskie. Niemcom zależało na przerwaniu frontu, aby uderzyć na tyły podgrupy „Butrym” i móc oskrzydlić powstańców broniących Góry Św. Anny. Nie osiągnęli tego celu, związani walkami w Zębowicach i okolicy.

materiały zebrał: Konrad Dzikowski 

Szkoła promująca zdrowie Owoce i warzywa w szkole Program Mleko w Szkole Kierunek Muzeum MULTI Sport Centrum Edukacji Obywatelskiej Szkoła Odkrywców Talentów Mistrzowie Matlandii Poczytajmy
© 2024 Publiczna Szkoła Podstawowa w Zębowicach. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Ten serwis używa cookies i podobnych technologii.

Brak zmiany ustawienia przeglądarki oznacza zgodę na to. Czytaj więcej…

Zrozumiałem

Czym są pliki cookies?

Cookies to niewielkie pliki, które są zapisywane na naszych komputerach podczas odwiedzania stron www. Dzięki nim serwisy internetowe mogą np. zapamiętać nasze preferencje i ustawienia, umożliwić logowanie, pamiętać historię zakupów czy miasto, w którym najczęściej sprawdzamy pogodę, a nawet dobierać treść docierających do nas artykułów i reklam zgodnie z naszymi preferencjami. Trzeba przy tym zaznaczyć, że pliki cookies nie są szkodliwe dla naszego komputera ani zawartych na jego dyskach danych. 

Czy da się zlikwidować lub wyłączyć pliki cookies?

Plików cookies, zwanych "ciasteczkami" nie można zlikwidować, ale Użytkownik sieci może nie zgodzić się na ich zapisywanie na swoim komputerze. Aby to zrobić, należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Trzeba się jednak liczyć z tym, że po ich wyłączeniu niektóre funkcje stron mogą nie działać prawidłowo.

Jak wyłączyć pliki cookies?

Szczegółowe informacje o możliwości i sposobach obsługi plików cookies dostępne są w ustawieniach oprogramowania (przeglądarki internetowej) np.:

Do czego nasza strona wykorzystuje pliki cookies?

Używamy plików cookies do:

  1. zarejestrowania sesji użytkownika (logowanie na stronę internetową) oraz jej utrzymania po wylogowaniu,
  2. tworzenia statystyk, które pozwalają zrozumieć, w jaki sposób użytkownicy serwisu korzystają ze strony internetowej, co umożliwia jej ciągłe ulepszanie,
  3. dostosowania zawartości strony internetowej serwisu do preferencji użytkownika.

Jeśli nie chcesz, aby pliki cookies zapisywały się na Twoim komputerze, zmień ustawienia dotyczące tych plików w swojej przeglądarce.