Żołnierzami Wyklętymi nazywamy polskich żołnierzy podziemia niepodległościowego , którzy pod koniec II wojny światowej oraz po jej zakończeniu sprzeciwiali się podporządkowaniu kraju Związkowi Socjalistycznych Republik Radzieckich. Żołnierze Wyklęci uważali Armię Czerwoną za nowego agresora i okupanta. Zajęcie Polski przez wojska radzieckie i włączenie połowy jej terytorium do ZSRR sprawiło, że dziesiątki tysięcy żołnierzy nie złożyło broni. Gotowi byli kontynuować walkę o odzyskanie niepodległości, wypełnić złożoną przysięgę. Toczyli, więc walkę z radzieckimi służbami bezpieczeństwa, obecnymi na terenie Polski oraz z organizacjami podległymi polskim władzom komunistycznym. Większość ich akcji była wymierzona przeciw Urzędowi Bezpieczeństwa, Korpusowi Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Milicji Obywatelskiej.
Liczbę wszystkich Żołnierzy Wyklętych w 1945 r. szacuje się na 120 - 180 tysięcy. Skupieni byli w wielu, często niezależnych od siebie organizacjach Jednak większość z nich przestała istnieć po roku 1947, kiedy okazało się, że Wielka Brytania i USA uznały narzuconą Polsce władzę komunistyczną. W tym momencie przekreślona została nadzieja na pomoc ze strony państw Zachodu. Wielu żołnierzy złożyło wtedy broń i poddało się władzy komunistycznej. Tylko nieliczni w dalszym ciągu kontynuowali opór. Ostatnim żołnierzem podziemia niepodległościowego był Józef Franczak pseudonim „Lalek”, który poległ w walce w 1963r.
Żołnierzy Wyklętych dotknęły ogromne prześladowania. W walkach podziemia z władzą zginęło około 9 tys. osób. Kilka tysięcy zostało zamordowanych na podstawie wyroków komunistycznych sądów lub zmarło w więzieniach.
W okresie istnienia Polski Ludowej (1944-1989 r.) żołnierze ci spotykali się z wymierzoną przeciw nim propagandą władzy, która nazywała ich „bandami reakcyjnego podziemia” i „wrogami ludu”, a pamięć o nich była z premedytacją fałszowana. Należne miejsce w historii przyznano im dopiero w roku 2011, kiedy Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił 1 marca Narodowym Dniem Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”.
